ظرفیت نوآورانه ازدیاد برداشت نفت EOR در ایران

فناوری‌های بازیافت پیشرفته نفت یا EOR، به بخش جدایی‌ناپذیری از صنعت جهانی نفت تبدیل شده‌اند، به‌ویژه با توجه به کاهش ذخایر متعارف و افزایش روزافزون تقاضای انرژی در جهان.
به گزارش شانا، روش‌های EOR برای استخراج نفت خام باقی‌مانده از مخازنی طراحی شده‌اند که مراحل اولیه و ثانویه تولید را پشت سر گذاشته‌اند؛ مراحلی که معمولاً تنها ۳۰ تا ۵۰ درصد از نفت اولیه را بازیابی می‌کنند. در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در فناوری‌های EOR صورت گرفته که امکان افزایش ضریب برداشت، افزایش عمر میدان‌های بالغ، و بهبود بهره‌وری اقتصادی تولید نفت را فراهم کرده است. این مقاله به بررسی برخی از نوآورانه‌ترین روش‌های EOR با تمرکز بر امکان‌سنجی اجرای آنها در ایران می‌پردازد؛ کشوری با ذخایر عظیم نفتی و منافعی راهبردی در بهینه‌سازی فرآیندهای بازیافت نفت.
 ۱. هم‌افزایی تزریق گاز
روش‌های تزریق گاز، به‌ویژه با استفاده از CO₂، نیتروژن و گازهای هیدروکربنی، توانمندی بالایی در بهبود برداشت نفت از خود نشان داده‌اند. این روش‌ها با افزایش فشار مخزن و کاهش ویسکوزیته نفت، جریان‌پذیری آن را تسهیل می‌کنند. تلفیق تزریق گاز با سایر روش‌های EOR نظیر حرارتی، شیمیایی و میکروبی نیز می‌تواند به هم‌افزایی مؤثر و افزایش بیشتر ضریب بازیافت منجر شود.
۱-۱ تزریق CO₂
تزریق دی‌اکسید کربن یکی از پرکاربردترین روش‌های تزریق گاز در EOR است. در این فرآیند CO₂ به درون مخزن تزریق و با نفت خام حل می‌شود، ویسکوزیته و تنش سطحی آن را کاهش می‌دهد و تحرک‌پذیری نفت را افزایش می‌دهد. از مزایای این روش می‌توان به افزایش برداشت، طولانی‌تر شدن عمر مخزن، همچنین مزایای زیست‌محیطی ناشی از ذخیره‌سازی CO₂ اشاره کرد.
۱-۲  تزریق نیتروژن
در این روش، گاز نیتروژن به‌عنوان عامل نگه‌دارنده فشار به مخزن تزریق می‌شود. برخلاف CO₂، نیتروژن با نفت مخلوط نمی‌شود، اما نقش مؤثری در حفظ فشار مخزن ایفا می‌کند. نیتروژن از نظر فراوانی و هزینه مقرون‌به‌صرفه بوده و کاربرد آن در میدان Cantarell مکزیک سبب افزایش چشمگیر تولید شده است.
 ۱-۳ تزریق گازهای هیدروکربنی
در این روش، گازهایی نظیر متان، اتان یا مایعات گازی به درون مخزن تزریق می‌شوند. این گازها با نفت خام ترکیب می‌شوند، ویسکوزیته آن را کاهش می‌دهند و جریان آن را بهبود می‌بخشند. میدان Prudhoe Bay در آلاسکا نمونه موفقی از این فناوری است که به افزایش تولید و تمدید عمر میدان منجر شده است.
۲- هم‌افزایی با سایر روش‌های EOR
ترکیب تزریق گاز با روش‌های دیگر مانند EOR حرارتی، شیمیایی و میکروبی می‌تواند هم‌افزایی مؤثری ایجاد کند. برای نمونه ترکیب تزریق CO₂ با بخار می‌تواند کارایی جابه‌جایی نفت را از طریق کاهش ویسکوزیته، انبساط حرارتی و امتزاج CO₂ با نفت افزایش دهد.