کاهش چشمگیر بارش‌ها در اردبیل ؛ نگرانی ها از تشدید خشکسالی

*آیناز بهبودی
بارش‌های جوی استان اردبیل در سال جاری نسبت به سال گذشته و میانگین بلندمدت کاهش چشمگیری داشته است که نگرانی‌ها از تشدید خشکسالی و بحران آب را افزایش می‌دهد.
 استان اردبیل، واقع در شمال غربی ایران، به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی خاص خود، معمولاً تابستان‌های گرم و زمستان‌های سردی را تجربه می‌کند. بارش‌های سالانه در این استان
به طور معمول به‌ویژه در فصول سرد سال، برای کشاورزی و تأمین منابع آب شرب و صنعتی بسیار حیاتی است. در سال‌های اخیر، تغییرات اقلیمی و کاهش میزان بارش‌ها به طور خاص در استان اردبیل، موجب بروز مشکلات جدی در تأمین منابع آبی و کشاورزی شده است.
 وضعیت بارش‌ها
در سال‌های اخیر، بارش‌ها در استان اردبیل به‌طور چشم‌گیری کاهش یافته است. آمارهای هواشناسی نشان می‌دهند که در چند سال گذشته، میزان بارش‌ها نسبت به میانگین بلندمدت کاهش پیدا کرده است. این موضوع در ترکیب با افزایش دماهای تابستانی و کاهش ذخایر آب‌های زیرزمینی، تشدید بحران خشکسالی در منطقه را به همراه داشته است.
مطابق با گزارشات اداره کل هواشناسی اردبیل، در سال‌های اخیر بارش‌های استان به حدی کاهش یافته که بسیاری از تالاب‌ها و دریاچه‌ها، به‌ویژه در مناطق شمالی استان، به شدت کاهش یافته و برخی از آن‌ها به طور کامل خشک شده‌اند.
 اثرات خشکسالی
خشکسالی در اردبیل اثرات متعددی بر منابع آب، کشاورزی، و محیط‌زیست این استان گذاشته است.
از جمله این اثرات می‌توان به کاهش منابع آبی، آسیب به کشاورزی، گرم شدن دما و کاهش تنوع زیستی اشاره کرد.
یک کارشناس کشاورزی در گفت و گو با مهر گفت: کاهش بارش‌ها و بی‌رحمانه‌تر شدن تبخیر در تابستان‌ها موجب کاهش سطح آب در سدها، چاه‌ها و منابع زیرزمینی شده است. این مسئله در تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت به شدت مشکل‌ساز بوده است.
وی گفت: اردبیل یکی از مناطق مهم کشاورزی کشور است که در آن محصولات مختلفی مانند گندم، جو، سیب‌زمینی، و انواع محصولات دامی کشت می‌شود. خشکسالی باعث کاهش تولید و بروز مشکلات جدی برای کشاورزان شده است. در برخی مناطق، به دلیل کمبود آب، بسیاری از زمین‌های کشاورزی خشک شده و تولیدات به‌شدت کاهش یافته‌اند.
یک دامدار و کشاورز اهل مغان نیز در خصوص کاهش بارندگی در اردبیل در گفت و گو با مهر گفت: افزایش دماهای تابستانی، که همراه با کاهش بارش‌ها است، تأثیرات منفی بر کیفیت محصولات کشاورزی و دامی دارد. همچنین، این تغییرات اقلیمی منجر به فشار بیشتر بر منابع آبی و دشواری در تأمین نیازهای روزانه مردم می‌شود.
 کم آبی تهدیدی برای حیات‌وحش و تنوع زیستی است
خشکسالی باعث کمبود آب در تالاب‌ها و دریاچه‌های منطقه شده که می‌تواند تهدیدی برای حیات‌وحش و تنوع زیستی باشد. به‌ویژه دریاچه‌ها و رودخانه‌هایی که محل زندگی گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری هستند، دچار بحران شده‌اند.
 کاهش ۲۰ و ۲۶ درصدی بارش‌ها در اردبیل نسبت به سال گذشته
مجید کوهی مدیرکل هواشناسی استان اردبیل در گفت و گو با مهر اظهار کرد: در پایان سال آبی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ که از مهر ۱۴۰۳ تا پایان شهریور ۱۴۰۴ مد نظر می‌باشد، متوسط ارتفاع کل ریزش‌های جوی استان معادل ۲۵۹ میلی متر بوده است، که این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت و سال آبی گذشته کاهش حدود ۲۰ و ۲۶ درصدی را نشان می‌دهد.
وی افزود: با توجه به اینکه طی ۵ سال آبی گذشته فقط در سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ بارش‌های استان بیشتر از شرایط عادی یا نرمال بوده است، در بقیه سال‌ها به طور متوسط حدود ۲۰ درصد کاهش بارش در سطح استان وجود داشته است، که نشان دهنده تشدید شرایط خشکسالی در حال حاضر و سال‌های آینده می‌باشد.
کوهی ادامه داد:میانگین بارش استان اردبیل
 از ابتدای سال جاری در مقایسه با دوره مشابه بلندمدت ۹۵ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته ۷۴ درصد کاهش بارش داریم.
مدیرکل هواشناسی استان ادامه داد:بررسی نقشه‌های پیش بینی فصلی نیز حاکی از بارش‌های کمتر از نرمال در پاییز سال جاری می‌باشد، که البته انتظار می‌رود در فصل زمستان بارش‌ها به شرایط نرمال نزدیک تر شود. البته با توجه به کسری بارش طی سال‌های گذشته و در پی آن تداوم خشکسالی، بهبود شرایط فوق نیازمند حاکمیت شرایط ترسالی مداوم طی چندین سال می‌باشد، که با توجه به
چشم انداز تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، در حال حاضر چنین شرایطی قابل پیش بینی نمی‌باشد، بنابراین مدیریت منابعی آبی موجود در حال حاضر تنها پیشنهاد جهت گذر از شرایط فعلی و وخیم‌تر شدن بحران آبی در سال‌های آینده می‌باشد. همچنین
از لحاظ دمایی هم پیش بینی می‌شود در فصل پاییز دمای استان یک درجه نسبت به میانگین دمای استان افزایش داشته باشیم
وضعیت بارش‌ها در استان اردبیل در حال حاضر بحرانی است و روند کاهشی بارش‌ها در سال‌های اخیر نگرانی‌های جدی را در پی داشته است. با توجه به پیش‌بینی‌ها، اگرچه ممکن است وضعیت بارش‌ها در زمستان بهتر شود، اما برای بازگشت به شرایط نرمال، نیاز به چند سال ترسالی متوالی است که با توجه به تغییرات اقلیمی، این امر در حال حاضر به نظر غیرقابل پیش‌بینی می‌آید.
بنابراین، ضروری است که مسئولین و مردم استان اردبیل به مدیریت منابع آبی توجه ویژه‌ای داشته باشند تا از بحران آب در سال‌های آینده جلوگیری شود.