کم‌آبی روزانه بدن باعث تولید بیشتر هورمون استرس می شود؟

تحقیقات جدیدی از دانشمندان دانشگاه لیورپول در بریتانیا نشان می‌دهد که افرادی که کمتر از میزان توصیه‌شده مایعات روزانه مصرف می‌کنند، پاسخ هورمونی استرس بیشتری دارند؛ موضوعی که با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و افسردگی مرتبط است.
به گزارش  سلامت نیوز به نقل از medicalxpress، مطالعه‌ای که در 22 آگوست 2025 در مجله Journal of Applied Physiology منتشر شد، نشان داد افرادی که کمتر از 1.5 لیتر مایعات (معادل حدود 7 فنجان چای) در روز مصرف می‌کنند، نسبت به کسانی که میزان مصرف آب توصیه‌شده را رعایت می‌کنند، پاسخ کورتیزول به استرس بیش از ۵۰ درصد بیشتر است.
پروفسور نیل والش، فیزیولوژیست دانشگاه لیورپول جان مورس و رهبر این تحقیق، می‌گوید:«کورتیزول هورمون اصلی استرس در بدن است و پاسخ بیش از حد به استرس با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و افسردگی ارتباط دارد.»
 سلامت طولانی‌مدت در خطر
در این مطالعه، نیل و تیمش افراد سالم جوان را به دو گروه مساوی تقسیم کردند؛ گروه «کم‌آب» که روزانه کمتر از 1.5 لیتر مایعات مصرف می‌کردند، و گروه «پرآب» که میزان مصرف روزانه‌شان مطابق با توصیه‌های مصرف آب (۲ لیتر برای زنان و ۲.۵ لیتر برای مردان) بود.
هر دو گروه از نظر عوامل موثر بر پاسخ استرس مثل ویژگی‌های روانشناختی و کیفیت خواب، همسان‌سازی شدند.
شرکت‌کنندگان به مدت یک هفته عادات نوشیدن معمول خود را حفظ کردند و در این مدت میزان هیدراتاسیون آنها با نمونه‌گیری خون و ادرار بررسی شد. سپس تست استرس اجتماعی تریر
(Trier Social Stress Test) انجام شد که استرس واقعی را با مصاحبه شغلی فرضی و تمرین‌های ریاضی ذهنی شبیه‌سازی می‌کند.
دکتر دنیل کاشی، عضو تیم تحقیق، گفت:«هر دو گروه احساس اضطراب مشابهی داشتند و افزایش ضربان قلب مشابهی در تست استرس نشان دادند. اما تنها گروه «کم‌آب» افزایش قابل توجهی در کورتیزول بزاق داشتند.»
او افزود:«اگرچه افراد گروه کم‌آب احساس تشنگی بیشتری نداشتند، اما ادرارشان تیره‌تر و غلیظ‌تر بود که نشانه واضح کم‌آبی بدن است. مشاهده مهم این بود که کم‌آبی بدن با افزایش پاسخ کورتیزول به استرس مرتبط بود. پاسخ بیش از حد کورتیزول به استرس با سلامت ضعیف طولانی‌مدت مرتبط است.»
 چرا کم‌آبی مضر است؟
علت در سیستم تنظیم آب بدن نهفته است که ارتباط نزدیکی با مرکز پاسخ استرس در مغز دارد. وقتی بدن کم‌آبی را تشخیص می‌دهد، چه به دلیل مصرف ناکافی مایعات یا از دست دادن بیش از حد آب، هورمونی به نام «وازوپرسین» ترشح می‌شود. وازوپرسین عمدتاً روی کلیه‌ها اثر می‌گذارد و جذب مجدد آب را افزایش می‌دهد تا حجم خون و تعادل الکترولیت‌ها حفظ شود.
اما این مکانیزم محافظتی هزینه‌ای دارد. ترشح مداوم وازوپرسین، فشار اضافی بر کلیه‌ها وارد می‌کند که باید ادرار را غلیظ‌تر کنند و تعادل الکترولیت‌ها را مدیریت نمایند.