ردپای چشمه شور و دریاچه نمک قم در جهش آلودگی هوا و تهدید سلامت ساکنان البرز

نتایج پژوهش جهاد دانشگاهی البرز با همکاری اداره کل هواشناسی استان نشان داد که گرد و غبارهای شدید البرز عمدتاً از کانون‌های قم نشأت می‌گیرد و با کنترل و احیای کانون‌های گرد و غبار قم، در زمان وقوع طوفان‌ می‌توان غلظت ذرات معلق در البرز را تا ۳۲ درصد کاهش داد.
آلودگی هوا یکی از جدی‌ترین معضلات زیست‌محیطی در کلان‌شهرها و مناطق صنعتی به‌شمار می‌رود.افزایش میزان گرد و غبار می‌تواند به طور مستقیم باعث افزایش بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی، به‌ویژه در گروه‌های حساس همچون کودکان، سالمندان و بیماران مزمن شود.به گفته متخصصان، بحران گرد و غبار خسارات انسانی و هزینه‌های درمانی گسترده‌ای بر سیستم بهداشت و درمان تحمیل می‌کند.
طی چند روز اخیر شدت گرد و غبار در سطح استان البرز به طور بی‌سابقه‌ای بالا رفته و طبق داده‌های مرکز پایش آلودگی هوا، کیفیت هوای کرج و سایر مناطق استان در محدوده خطرناک قرار گرفته است.
به گزارش ایسنا، انجام طرح‌های تحقیقاتی و برنامه‌ریزی‌های دقیق می‌تواند از میزان خسارات ناشی از آلودگی هوا بکاهد. شناخت منابع اصلی آلودگی و کانون‌های تأثیرگذار در بروز این پدیده، گامی اساسی در مدیریت و کاهش اثرات آن به‌شمار می‌رود. در همین راستا، پژوهشگران جهاد دانشگاهی البرز  با همکاری کارشناسان اداره کل هواشناسی البرز یک طرح پژوهشی را با هدف شناسایی دقیق کانون‌های آلودگی هوای استان البرز با استفاده از روش‌های علمی و داده‌محور انجام داده‌اند.
تیم پژوهشی متشکل از دکتر فرزانه برزآبادی فراهانی،  دکتر جمشید رحیمی و مهندس علیرضا بالالان‌فرد در یک مطالعه پیشرو، تحت عنوان«ارائه مدل تعیین سهم اثر میزان آلایندگی کانون‌های اصلی داخلی و فرااستانی ذرات معلق PM۱۰ استان البرز»  با بهره‌گیری از مدل‌سازی‌های اکونومتریک و هیدرولوژیکی، نقش کلیدی کانون‌های نمکی چشمه شور و دریاچه نمک استان قم را در موج جدید آلودگی هوای البرز و نواحی مرکزی کشور آشکار کردند.
بر اساس این پژوهش که داده‌های ۱۰ سال اخیر(۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴) و بیش از ۱۱۹۶ ساعت نمونه‌برداری را پوشش می‌دهد؛ مشخص شد که گرد و غبارهای شدید البرز عمدتاً با وزش بادهای شرق و جنوب شرقی از کویر مرکزی کشور و عبور از کانون‌های قم نشأت می‌گیرد. این در حالی است که تا قبل از اجرای این طرح تحقیقاتی، هیچ یک از مطالعات صورت گرفته در زمینه شناسایی کانون‌های آلودگی استان البرز، ‌به طور جدی به کانون چشمه شور و دریاچه نمک قم  نپرداخته و آن را به عنوان یکی از کانون اصلی آلودگی استان البرز معرفی نکرده  و به عبارت دیگر هیچ نقشی برای این کانون در ایجاد آلودگی هوای استان قائل نبودند.
نتایج این تحقیق نشان داد، در صورت کنترل و احیای کانون‌های گرد و غبار قم، در زمان وقوع طوفان‌های گرد و غبار، غلظت ذرات معلق به طور متوسط در سطح البرز تا ۳۲ درصد کاهش می‌یابد.