بحران پاندمی، آموزش مجازی و معضل ترک تحصیل

این روزها با قطعی چندین‌باره برق در اکثر نقاط کشور، با توجه‌ به فرا رسیدن فصل برگزاری آزمون‌های پایان دوره تحصیلی، دانشجویان و دانش‌آموزان با معضل بزرگ دیگری هم روبه‌رو شده‌اند؛ قطعی برق در میانه برگزاری جلسه امتحانات که احتمال محرومیت آن‌ها از امتحان را در پی خواهد داشت.
اکنون مدتی است سخن از واکسیناسیون  معلمان و دانش‌آموزان و دانشجویان و در نتیجه بازگشایی دانشگاه‌ها و مدارس می‌رود؛ موردی که گاهی با توجه به کمبود امکانات لازم، گاهی هم سخن از به تعویق افتادن آن به میان می‌آید. با شروع بحران پاندمی کروناویروس، بخش آموزش، در تمام کشورهای جهان با مشکل بزرگِ تعطیلات و ادامه آموزش به‌صورت مجازی و آنلاین مواجه شد. اما این روش، در کشور ما مشکلات زیرساختی و سخت‌افزاری فراوانی داشت. که گرچه تلاش زیادی شد تا بخشی از این مشکلات رفع شود، اما توان فروکاسته اقتصادی مردم به‌ویژه در مناطق محروم، موجب شد برخی از فرزندان این مرزوبوم، نتوانند آنچنان که باید و شایسته بود، از این امکانات بهره‌مند شوند.
پاندمی کووید-۱۹ آموزش را برای همیشه در دنیا تغییر داد. ویروس کرونا به بسته شدن مدارس در سراسر جهان منجر شد و شکل تحصیل و درس‌خواندن بیش از دو میلیارد نفر در دنیا را عوض کرد. علاوه بر کودکان و نوجوانان، دانشجویان هم از این آسیب تغییر روش تحصیل در این دوره بی‌نصیب نماندند و حضور در مدارس و دانشگاه‌ها جای خود را به کلاس‌های مجازی دادند. در این مدت، نرخ ترک تحصیل هم افزایش چشمگیری یافت و دانش‌آموزان در مناطق محروم، به دلیل دسترسی نداشتن به گوشی و تبلت و اینترنت، از تحصیل بازماندند.
قرارشد معلمان بدون آموزش پیشینی، فورا کلاس‌های خود را به کلاس‌های آنلاین منتقل کنند؛ به این ترتیب نمی‌توان توقع داشت که سیستم کاملی در اختیار مصرف‌کننده قراردهند.تا مدت‌ها کسی تصوری از ادامه‌دار بودن این شرایط برای بیش از یک سال نداشت. تصمیم‌گیری در مورد استراتژی تدریس، برگزاری جلسات غیرحضوری با دانش‌آموزان و والدین آن‌ها نیز به چالش‌ها اضافه شد. معلمان روزانه ۱۰ ساعت یا حتی بیشتر آنلاین می‌مانند تا مشکلات موجود در سیستم تدریس را برطرف کنند و روندهایی که به آموزش سریع‌تر کمک می‌کند را تنظیم کرده و در اختیار دانش‎آموزان قرار دهند.
آموزش آنلاین به معلمان و مدرسانی نیاز دارد که در این کار مهارت داشته باشند و علاوه بر تسلط بر شیوه‌های سنتی آموزش در کلاس‌های حضوری، تدریس با فناوری‌های نوین آموزشی را هم بلد باشند. مشکل بعدی محصلان، اینترنت بود. اینترنت پرسرعت، نه رایگان ولی دست‌کم با هزینه اندک، در اختیار دانش‌آموزان و دانشجویان و مدرسان قرار نگرفت. گزارش‌های بسیاری از مناطق محروم و روستایی در رسانه‌ها منتشر شد که از فقر شدید امکانات آموزشی حکایت دارد.
حالا با گذشت بیش از یک سال از تجربه آموزش آنلاین در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها، وجود مشکلات متعدد در این زمینه محصلان و آموزگاران را کلافه کرده است؛ آن‌ها از سرعت و قیمت اینترنت شکایت دارند و همین مسئله، محرومیت از تحصیل گروهی از دانشجویان را سبب شده. تعداد زیادی از دانش‌آموزان روستایی و مناطق محروم برای وصل شدن به شبکه اینترنت در بالای تپه‌ها و نقاط مرتفع در کلاس‌های آنلاین شرکت کردند. نوسانات سرعت اینترنت حتی در آموزش مجازی برخی از شهرهای بزرگ هم مشکلاتی ایجاد کرد.
بسیاری از خانواده‌های کم‌درآمد نتوانستند وسایلی مانند لپ‌تاپ و تبلت و گوشی همراه مناسب برای تحصیل فرزندان خود تهیه کنند. بسیاری از دانشجویان به نرم‌افزار‌ها و شیوه نصب آن‌ها آگاهی نداشتند و تداخل کلاس‌های درس استادان دانشگاه، عقب افتادن بسیاری از دانشجویان از کلاس‌ها را موجب شد. ضعف در سرعت اینترنت و زیرساخت‌های آموزش الکترونیکی در برخی دانشگاه‌های ایران که موجب شد همزمانی حضور دانشجویان با خطا در سیستم مواجه شود، بسیاری را از شرکت در کلاس‌ها محروم کرد.
ناچاری استفاده از سیستم آموزشی آنلاین به‌‌خوبی نشان داد که بدنه مدیریتی آموزش عالی در کشور به تکنولوژی و مسیر جدید آموزش در دنیا توجه کمتری داشته؛ هر چند همین کرونا موجب شد در زمینه
 آموزش مجازی به‌ اجبار و نطلبیده، یک گام به جلو بردارد و از ظرفیت‌های فضای مجازی بهره بگیرد.